Wycieczka na Cmentarz Żydowski

Nasza wycieczka miała miejsce dnia 5 marca 2014 r. Udział w niej wzięli uczniowie klasy drugiej o profilu turystycznym. Celem naszej wycieczki było zapoznanie się z kulturą żydowską i uzupełnienie wiedzy, którą posiądziemy na kolejnych lekcjach przedmiotów turystycznych.

Pani przewodniczka czekała na nas na miejscu – cmentarzu żydowskim. Na wstępie ciekawie opowiedziała nam historię Żydów zamieszkujących niegdyś Jaworzno. Dowiedzieliśmy się, iż dzieje Żydów w Jaworznie to okres dwustu lat. Następnie zaczęliśmy zwiedzać jaworznicki kirkut, czyli cmentarz. Dowiedzieliśmy się, że jego obecny wygląd nie odzwierciedla stanu pierwotnego, ponieważ po drugiej wojnie światowej uległ on zniszczeniu z powodu braku zainteresowania. Prawdopodobnie duża część nagrobków znajduje się obecnie pod drogą asfaltową, biegnącą tuż obok bramy wejściowej na cmentarz. Dużą rolę w jego odbudowie odegrała Pani Róża Gerstner- Sonntag – była mieszkanka Jaworzna, przebywająca obecnie w Nowym Jorku. W pierwszej kolejności zwróciliśmy uwagę na tablicę upamiętniającą pamięć Żydów. Mogliśmy dowiedzieć się, że została ona umieszczona na cmentarzu po jego odnowie i odsłonięta w 1995 roku z okazji pięćdziesiątej trzeciej rocznicy wysiedlenia Żydów z Jaworzna.

Przechodząc dalej mogliśmy zaobserwować różne typy nagrobków, czyli jak zostaliśmy potem poinformowani macew. Niektóre z nich zostały usadowione na podmurówce, podstawie. Zaobserwowaliśmy różne konstrukcje macew, na przykład proste w kształcie pionowego prostokąta, takie gdzie płyta kamienna podzielona jest piętrowo, można w niej wyodrębnić cokół, korpus z inskrypcjami hebrajskimi oraz przyczółek z symboliką. Trzeci typ macewy to grób skrzyniowy. Mieliśmy okazję zapoznać się z ciekawostką, a mianowicie: zmarli Żydzi chowani są w pozycji siedzącej, nie w trumnie a w drewnianej skrzyni. Symbole na grobach mają różną symbolikę, możemy z nich wiele odczytać o życiu zmarłego na ziemi. Z symboliki przedstawionej na przyczółku możemy dowiedzieć się czy zmarła osoba była kobietą, czy też mężczyzną. Symbole mówią nam też o tym czym trudnił się zmarły za życia. Macewy oznaczone misą i ręką unoszącą dzban z wodą (lub sam dzban) świadczą o tym, że zmarły był pomocnikiem świątynnym i do jego zadań należało obmywanie rąk kapłanów. Kolejnym symbolem były księgi widniejące na macewach ludzi uczonych, rabinów. Na nagrobkach kobiet najczęściej występują świece (najczęściej dwie lub trzy), widnieją tu one, ponieważ to kobieta zapala w domu żydowskim świece szabatowe. Świece te są często złamane. Korona świadczy o tym, że zmarły był uczony w księgach judaizmu lub był głową rodu. Gwiazda Dawida według symboliki kabalistycznej oznacza przenikanie się światów - widzialnego i niewidzialnego.

Kolejnym punktem wycieczki był rynek jaworznicki. Oglądając kamienice mieliśmy okazję zobaczyć płytę przytwierdzoną do ściany jednej z nich, upamiętniającą kultury żydowskiej. Dotarliśmy do pomnika poświęconego pamięci Żydów, którzy zostali pozbawieni życia podczas wojny. Pomnik ten ma formę ogromnego kamienia wykonanego z marmuru, do którego przytwierdzona jest płyta z tekstem upamiętniającym straszliwe losy, które spotkały Żydów.